عقاب کوه
عقابکوه یکی از جالبترین و دیدنیترین کوههای استان یزد است که در شهرستان تفت، روستای فراشاه(اسلامیه – خوراشه) قرار دارد.
عقاب کوه به صورت یک کوه نسبتا بلند حدود 2000 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. تنها بودن این کوه و زیبایی خیرهکنندهاش همانند یک عقاب در دل کویر، نشان از پادشاهی این کوه در منطقه دارد.
عقاب کوه در نزدیکی روستای فراشاه یا اسلامیه واقع شده و منظر طبیعی این کوه به شماره ۳۴۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست.
روستای فراشاه که در امتداد محور یزد ـ شیراز و ۳۰ کیلومتری جنوب غربی مرکز استان و ۱۰ کیلومتری شهرستان تفت قرار دارد، از شمال به کوه انجیرایی، از جنوب به کوه سهراب و شیرکوه، از شرق به کوه گلوبادام و از غرب به عقابکوه متصل است. بعبارتی یزد را به مقصد تفت ترک کنید. به تفت هم که رسیدید مسیر جاده یزد به شیراز را که سالیان سال است یزد را به شیراز می رساند پیش رو گرفته و از تفت هم فاصله می گیرید. پنج شش کیلومتر بعد از تفت نرم نرمک چشمتان به جمال کوه های استواری که روی خاک کویر جاخوش کرده اند روشن می شود. حالا که سی کیلومتری از یزد و چیزی در حدود ده کیلومتری از تفت فاصله گرفته اید کم کم سر و کله یک دره زیبا و عریض پیدا می شود که روستایی سرسبز و زیبا ورای هرچه که از کویر در ذهنتان دارید را در بر گرفته و اگر دقیق تر بگوییم از دید کویر و آفتاب پنهان کرده است. روستایی که همچون نگینی سبز بر سینه کویر طلایی می درخشد و این همه سرسبزی و زیبایی اش ستودنی است، آن هم در دل این کویر سوزان و همیشه تشنه. اینجا روستای زیبا و دیدنی اسلامیه است، روستایی که تا همین چند دهه پیش فراشاه نام داشت و حالا هم خیلی از اهالی قدیمی این روستا آن را فراشاه می نامند. فراشاه برای اهالی این کویر و سرزمین های دور و نزدیکش به سان یک بهشت وعده داده شده است و در خیلی از روزهای گرم سال که خورشید امان همه را بریده اینجا در دامان سرسبز و بخشنده اش خیلی ها را در آغوش می کشد. فراشاه را کوه هایی بلند در برگفته اند که مهم ترین شان شیرکوه است. در کنار شیرکوه سهراب، انجیرایی و البته یک بلندی مرتفع دیگر به چشم می خورد که شکل و شمایل عجیبلی دارد و در اصل بهانه اصلی ما برای سفر به این سرزمین استثنایی است.
ارتفاع این روستا از سطح دریا هزار و ۷۶۰ متر است و به دلیل رودخانه فیضآباد که از کنار آبادی میگذرد، آبوهوای آن در فصلهای بهار و پاییز معتدل، در تابستان نسبتاً گرم و در زمستان سرد است.
عقاب کوه جزو منحصربفردترین ارتفاعات ایران است و شاید در جهان هم نتوان همانندش را یافت. عقابی غول پیکر و سنگی که نه تنها از نمای روبرو بلکه از پشت سر نیز به سان یک عقاب هشیار است. نگاهی دقیق تر که به این عقاب بیاندازید خواهید دید که سرش را برگردانده و به نقطه ای در دوردست زل زده است. رد نگاهش را که بگیرید به چشمه خرم و جوشان تامهر روستای اسلامیه خواهید رسید. بال ها جمع شده و در تماس با بدنه قرار گرفته و همین بال ها بهترین راه صعود به قله عقابکوه است. تنها راه صعود به عقابکوه از ضلع غربی روستا و از یکی از بال ها که در دامنه شمال غربی قرار گرفته و شیب کمتری دارد میسر است. عقابکوه اما در همان نگاه اول عاری از هرگونه پوشش گیاهی است آن هم در همسایگی اسلامیه که همچون حبابی سبز رنگ است. گویی گیاهان هم از ابهت این عقاب عقب جسته و تنها به تماشا بسنده کرده اند اما واقعیت اینجاست که این کوه بلندبالا به سبب آهکی بودنش جایی برای رشد گیاهان باقی نگذاشته است و به همین دلیل در تمام طول عمرش فاقد پوشش گیاهی بوده است. اگر از کوهنوردانی که این کوه نه چندان یکدست را فتح کرده اند بپرسید که آن بالا بالاها چه خبر است به شما خواهند گفت که تن این عقاب زیبا و ستودنی پر از حفره ها و غارهای کوچک و بزرگ است. این حفره ها و غارها سال های سال است که مکانی برای لانه گزینی و پناه گرفتن وحوش این کویر زیبا و مناطق اطرافش است. عقابکوه را شاید همین ها تا این حد خواستنی کرده است. همینکه حواسش به جاده و روستاست و آغوشش مامنی برای حیوانات و آن تصویر همیشگی از عقاب را که تنها یک شکارچی ماهر است را از میان برده است. گویی عقابکوه افسانه ای روبروی روستا ایستاده و سینه اش را سپر کرده است تا هوای همه ساکنین این سرزمین را داشته باشد. تنهایی اش هم در میان این دشت وسیع شاید کمی دردناک باشد اما این خاصیت یک عقاب است که در قلمرو ش یار دیگری را برنمی تابد. اما داستان غم انگیز عقابکوه آنجاست که فرسایش هنوز که هنوز است دست از سر این کوه زیبا برنداشته است حتی با گذر میلیون ها سال!
عقاب کوه یادگاری از دوران دوم زمینشناختی ایران است که به 200 میلیون سال پیش باز میگردد. هرچند یک توده سنگ آذرین در دامنه شمالی شیر کوه تاثیر ویژهای بر پیدایش فرم عقاب کوه گذاشته است و وزش بادها نیز در طول تاریخ به ویژه از سوی «کوه بادآسمان»(بادامستان) از شمال نیز در پیدایش نمای عقابی این کوه نقش داشته است.
دامنه شمال غرب عقاب کوه برای فرود به قله، از شیب کمتری برخوردار است. بلندی این کوه در دشت و وکویر برای برگزاری آیین، به پیدایش نشانههای تاریخی مانند موبدان فیروز از دوران شاهنشاهی اشکانی و نیز برج دیدبانی «چیل اسلامیه» در پیرامون عقاب کوه انجامیده است.
چشمه تامهر در 13 کیلومتری شرق عقاب کوه و غار اسلامیه نیز در 30 کیلومتری این نماد ایرانی جای دارد. از دیگر جاذبههای گردشگری نزدیک عقاب کوه میتوان آبشارهای درگاهان و لوسو، برفخانه طرزجان، ییلاقهای سانیچ و نیر و بیداخوید و سخوید و زردین، باغستانها و نخلستانها و انارستانها، غار بادامستان، دژ اسلامیه، درب کهت، آسیاب آبی اسلامیه، پیر چک چک و نیز چنار 1500 ساله مسجد قدمگاه را نام برد.
صعود به قله عقاب کوه
قله زیبای عقابکوه در ارتفاع ۱۴۰ متری از سطح روستای فراشاه قرار دارد. برای صعود به قله باید با طی ۱۰ کیلومتر از تفت به سمت این روستا رفت. پس از رسیدن به فراشاه، باید از قسمت غربی روستا به سمت دامنه شمال غربی عقابکوه که شیب کمتری دارد، حرکت کرد .
قدمت عقابکوه را به اوایل دوره دوم زمینشناسی نسبت دادهاند. در اواخر دوره دوم، ساختار بخشهای دیگر کوه تغییر کرد و ارتفاع بیشتری به خود گرفت. در دوره چهارم زمینشناسی، بافت آهکی عقاب کوه فراشاه به خاطر افت دما، یخ بندان شدید و سپس ذوب شدن آن، به شدت دچار فرسایش شیمیایی و مکانیکی شد.
فرسایش کوه عقاب
متفاوت بودن جنس سنگهای اطراف کوه و فرآیندهای فرسایشی آبی و بادی باعث تشکیل عقابکوه شده است. کوههای بلند انجیرایی، سهراب و شیرکوه که اطراف این کوه را گرفتهاند، یک تونل باد را به وجود آوردهاند که همراه باد و باران باعث ایجاد این شکل دیدنی شدهاند.
به علت فرسایش و آهکی بودن جنس کوه، هیچ گیاه و چشمهای بر روی آن وجود ندارد. حفرههای بسیاری در قسمت فوقانی به چشم میخورد که جانوران از آن به عنوان لانه استفاده میکنند.
توده گرانیتی در غرب عقابکوه، این تشکیلات آهکی را به سمت بالا آورده و حتی باعث دگرگونی بعضی قسمتهای زیرین کوه نیز شده است.
خطرات طبیعی و انسانی کوه عقاب
فرسایش همانطور که موجب شکلگیری چنین جاذبهای شده، در حال حاضر نیز به آن صدمه وارد کرده است. وجود سنگها و حفرههای بزرگ و کوچک که در دامنه کوه هستند، نشان از همین فرسایش دارد.
بومیان معتقدند که بدنه عقابکوه در طی سالهای اخیر دچار تغییر و تکههایی از آن نیز جدا شدهاست.